Pierwszy koncert we Wrocławiu Johannes Brahms dał 29 grudnia 1874 r., występując nie tylko w roli pianisty, ale także dyrygenta i kompozytora. Najchętniej koncertował w Breslauer Concerthaus, w nieistniejącym budynku na rogu ul. Piłsudskiego i Zielińskiego, oraz w uniwersyteckim Oratorium Marianum. W marcu 1879 r., na wniosek rady Wydziału Filozoficznego, Brahms otrzymał tytuł doktora honoris causa za mistrzostwo w sztuce kontrapunktu. Nadanie tytułu odbyło się zaocznie, gdyż kompozytor nie przyjechał do Wrocławia, a za przyznanie wyróżnienia podziękował, wysyłając do władz uniwersyteckich kartkę pocztową ze stosownym tekstem. Oburzone nieco grono uczonych – za pośrednictwem Bernharda Scholza, dyrygenta Wrocławskiego Stowarzyszenia Orkiestralnego – zasugerowało inną formę wyrażenia wdzięczności i wtedy Brahms skomponował Uwerturę akademicką op. 80 (Akademische Festouvertüre op. 80), której prawykonanie miało miejsce w Breslauer Concerthaus 4 stycznia 1881 r. Utwór – zwany przez kompozytora także Uwerturą janczarską – oparty jest na tradycyjnych przyśpiewkach studenckich, a w jego końcowej partii brzmią takty Gaudeamus igitur – późniejszego hymnu akademickiego.